QARABAĞ MÜHARİBƏSİNİN TARİXİNDƏ QANLI FEVRAL

Müxtəlif illərin fevral ayı Qarabağ müharibəsinin tarixinə əlamətləri, işarələri ilə düşübdür. Bu ayda baş verən hadisələr daha çox münaqişənin mahiyyətini açır, erməni vəhşiliklərini nümayiş etdirir, ermənilərin məkrli niyyətlərini göstərir. Xankəndi, Əsgəran, Sumqayıt, Xocalıdakı qanlı olaylar bu ayda baş vermişdir. Bu təsadüfdür, yoxsa qanunauyğunluq?! Fərqi yoxdur. Fevral ayında baş vermiş hadisələrə ötəri bir baxış bütövlükdə müharibə haqqında təsəvvürün yaraması üçün kifayət edir. Bu ayda baş vermiş qanlı olayları “erməni ideoloqlar”ının daha çox təhrif etməsi də diqqəti çəkən məqamlardandır. Qanlı Fevralın müharibənin gedişində yeri ilə bağlı məsələnin qısa da olsa şərhinə ehtiyac vardır.

Ermənistan Dağlıq Qarabağa iddialarını açıq şəkildə 1988 -ci ilin fevralında nümayiş etdirdi. Bir azdan alovlanaraq münaqişəyə çevrilən ilk hadisələr bu ayda baş verdi. Fevralın 10-15- də İrəvan və Xankəndində Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi tələbi ilə ilk mitinqlər keçirildi. Xankəndində keçirilən mitinqlər Ermənistandan gələn emissarlar tərəfindən təşkil olunmuşdu. Şahidlərin bildirdiyinə görə, yerli ermənilər ilk vaxtda passiv mövqedə dayanır və yalnız Ermənistandan gəlmiş “saqqallılar”ın təzyiqləri altında mitinqlərə qoşulurdular. Fevralın 20 -də “vilayət soveti” deyilən qurumun toplantısı keçirildi və Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi haqda qərar qəbul olundu. Həmin toplantıda Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı əhalisinin nümayəndələrinin iştirakına imkan verilmədi. Fevralın 22 -də Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı əhalisi Əsgəran şəhərində dinc nümayiş keçirdi. Aksiyaya ətraf rayonların əhalisi də qoşuldu. Erməni silahlıları dinc nümayişi gülləboran etdilər. Nəticədə 2 nəfər azərbaycanlı öldürüldü, 19 nəfər yaralandı. Ermənilər hadisələrin dinc vasitələrlə, dialoq yolu ilə nizama salınmasında maraqlı olmadıqlarını nümayiş etdirdilər. Ermənilər hadisələrin dönməz xarakter alması, dialoq və danışıqlara yer qalmaması üçün daha tez və daha çox qan tökülməsinə çalışırdılar. Fevralın 28 -də Bakının 30 km-də yerləşən Sumqayıt şəhərində qırğınlar bu məqsədlə həyata keçirildi. Həmin ərəfədə Ermənistandan döyülərək zorla çıxarılmış 4 min nəfərdən artıq azərbaycanlının əksəriyyəti məhz bu şəhərdə məskunlaşmışdı və ermənilərin onlara qarşı törətdikləri vəhşiliklərə görə qəzəb içərisində idilər. Ona görə də burada geniş miqyaslı iğtişaşlar törətmək mümkün idi. Bir gün ərzində davam edən qırğınlar nəticəsində 32 nəfər, o cümlədən 26 erməni və 6 azərbaycanlı öldürüldü. Bu qırğınlar Moskva tərəfindən Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarının əli ilə təşkil olunmuşdu. SSRİ “KQB”-nin o vaxtkı rəhbəri N. Kryuçkov sonralar etiraf etmişdir ki, Sumqayıtda, Bakıda, Tiflisdə baş vermiş qanlı hadisələr Moskvanın təxribat qrupları tərəfindən törədilmişdir. Sumqayıt hadisələrinin təşkilatçıları kimi 2 nəfər - azərbaycanlı Əhməd Əhmədov və erməni Eduard Qriqoryan həbs olunmuşdu. Erməni evlərinin talan edilməsi və ermənilərin öldürülməsinə məhz E. Qriqoryanın başçılıq etməsi haqda yüzlərlə faktlar məlumdur. Buna baxmayaraq, məhkəmədə Əhməd Əhmədov haqqında ölüm hökmü çıxarıldı və hökm dərhal yerinə yetirildi. E. Qriqoryana isə yalnız 12 il iş verildi və erməni havadarlarının köməyi ilə bir neçə ildən sonra azadlığa buraxıldı. Onun təxribat törətmək üçün Ermənistan xüsusi xidmət orqanları tərəfindən Sumqayıta göndərilməsi şübhə doğurmur. Ermənistan Sumqayıtda “erməni qırğınları” törətməklə “vəhşi azərbaycanlı” obrazı yaratmağa, Azərbaycana qarşı işğalçı və ilhaqçı niyyətləri üçün ideoloji baza hazırlamağa çalışırdı. Erməni müəllifi Robert Arakelovun “Dağlıq Qarabağ: faciənin günahkarları məlumdur” kitabında yazdıqları da dediklərimizi təsdiq edir. Həmin kitabda göstərilir: “Stepanakertdə ən müxtəlif təbəqələr içərisində, həmçinin İrəvan qəzetlərində belə bir fikir dəfələrlə səsləndirilirdi ki, “Sumqayıt” kimi əlverişli bir amildən  Qarabağ məsələsini öz xeyrimizə həll etmək üçün istifadə edə bilmədik”.

Sumqayıt hadisələrini ermənilərin təşkil etdiyini sumqayıtlı ermənilər də təsdiq edirlər. Məsələn; L. Meclumyan bildirirdi ki, “Qriqoryan mənim mənzilimə daxil oldu, sındırdığı stulun ayağı ilə anama zərbə  endirdi, bu vaxt mən bir neçə dəfə müqavimət göstərməyə cəhd etdim, ancaq qadın olduğuma görə gücüm çatmadı, o, məni yerə yıxaraq, istədiyini etməyə başladı”. Hadisələrdə iştirak etmiş Nəcəfov soyadlı bir gənc isə bildirirdi ki, “erməni Qriqoryan tərəfindən təşkil olunmuş dəstə Emma adlı erməni qadının 512 saylı evinə soxuldu, dərhal onu lüt soyundurdular və Edik Qriqoryan onu bu vəziyyətdə küçəyə çıxartmağı təklif etdi, sonra onun iştirakı ilə Emma vəhşicəsinə öldürüldü”. Bu vaktlar bir daha erməni eybəcərliyini, həmtayfalarının qanı bahasına öz niyyətlərinə çatmaq cəhdlərini nümayiş etdirir.

Ermənilər növbəti, 1992 -ci ilin fevralında Xocalı soyqırımını törətməklə bütün körpüləri yandırdılar və münaqişənin dinc vasitələrlə, dialoq yolu ilə nizama salınması perspektivlərini məhv etdilər. 1992 -ci il fevralın 25-dən 26-a keçən gecə erməni silahlıları müdafiəsiz Xocalı şəhərinə hücuma keçdilər, şəhəri darmadağın etdilər, dinc əhalini vəhşicəsinə qətlə yetirdilər. Xocalı soyqırımı nəticəsində 613 dinc sakin, o cümlədən 63 uşaq, 106 qadın, 70 qoca xüsusi qəddarlıqla öldürülmüşdür. Hadisələrin şahidləri dəhşətli faktlardan bəhs edirlər. Xocalıya hücumda iştirak etmiş erməni silahlıları da həmin hadisələri dəhşətlə xatırlayırdılar. Həmin silahlılardan Mixail Qazaryan xatırlayır ki, “əlbəttə, mən müharibəyə getdiyimi başa düşürdüm, ancaq uşaqlara atəş açacağımı və hətta öldürəcəyimi ağlıma da gətirməzdim”. Aşot Barxudaryan isə göstərirdi ki, “adamlar qışqırır, ağlayırdılar, bizim yaralıları çıxarırdılar, azərbaycanlılar isə yolun ortasında qalmışdılar, tanklar, zirehli texnika, yük maşınları onların üzərindən keçib gedirdilər”. İrəvan ermənisi Rantik Mirzoyan isə belə xatırlayırdı: “Və burada mən bizimkilərin törətdikləri vəhşilikəri gördüm... Hər yerdə meyidlər tökülüb qalmışdı”. Xocalının sağ qalmış sakinlərinin, faciəyə məruz qalmış azərbaycanlıların xatirələri daha dəhşətlidir. Sənubər Ələkbərova bildirir ki, “meyidlərdən böyük bir dağ əmələ gəlmişdi, anamı güllələdilər, qızlarım Sevinc və Hicranı yaraladılar, güllə mənə də dəydi, gənc qadınlar və uşaqlar qarın üstündə ölürdülər”. O vaxt on bir yaşı olan Ramil Həsənov xatırlayır ki, “dostlarım Elçin və Elgizin meşədə necə öldüklərini yadımdan çıxara bilmirəm, onların ayaqları donmuşdu, bizimlə qaça bilmirdilər, lal-dinməz qarın üstündə uzanmışdılar və yavaş-yavaş gözlərini yumurdular”. Səriyyə Talıbova isə daha dəhşətli hadisələrin şahidi olmuşdu: “Bizi erməni qəbiristanlığına gətirdilər... Burada erməni döyüşçüsünün qəbri üstündə 4 məhsəti türkünü və 3 azərbaycanlını qurban kəsdilər... Az sonra milli ordunun formasında 2 azərbaycanlını gətirdilər, ucu iti dəmirlə onların gözlərini çıxardılar”.

Ermənilərin törətdikləri bu qırğınlar dünyanın heç bir faciəsi ilə müqayisə oluna bilməz. Azərbaycan xalqı erməni vəhşiliklərini heç vaxt unutmayacaq və bağışlamayacaqdır. Bu qırğınları törətmiş erməni millətinə dünya birliyində yer yoxdur. Dünya birliyi bunu nə vaxtsa başa düşəcək və qərarını verəcəkdir. Bütün azərbaycanlıların son qələbəyə qədər yalnız bir mövqeyi olacaqdır:

Qarabağsız Azərbaycan yoxdur!

Ya  Qarabağ, Ya ölüm!

Qarabağ Azadlıq Təşkilatı

КРОВАВЫЙ ФЕВРАЛЬ В ИСТОРИИ ГАРАБАХСКОЙ ВОЙНЫ

Именно месяц февраль  в разные годы вошел в историю гарабахской войны как знаковый. Происшедшие в этом месяце события с особой остротой демонстрируют варварства армян, показывают их коварные замыслы. Кровавые события в Ханкенди, Аскеране, Сумгаите, Ходжалы произошли именно в феврале. Что это, совпадение или закономерность? Впрочем, какая разница. Достаточно краткого обзора событий, происшедших в феврале, чтобы сложилось представление о войне в целом. Необходимо обратить внимание и на то, как армянские идеологи искажают, перевирают кровавые события февраля. Для определения места февраля в войне необходим краткий обзор событий. В феврале 1988 года Армения открыто продемонстрировала претензии на Нагорный Гарабах. Вскоре произошли первые события, воспламенение которых привело к конфликту. 10-15 февраля в Ереване и Ханкенди прошли первые митинги с требованием присоединения  Нагорного Гарабаха (НК)  к Армении. Митинги в Ханкенди были организованы эмиссарами из Армении. По утверждению свидетелей местные армяне вначале занимали пассивную позицию и лишь под давлением прибывших из Армении «бородачей» приходили на митинги. 20 февраля было проведено собрание так называемого «областного совета», на котором было принято решение о присоединении НК к Армении. Представители азербайджанского населения НК к участию в собрании допущены не были. 22 февраля азербайджанское население провело в городе Аскеране мирную демонстрацию протеста. К акции присоединились жители окружающих районов. Армянские боевики расстреляли мирное шествие азербайджанцев.  В результате двое азербайджанцев были убиты, 19  ранены.

               Армяне продемонстрировали нежелание урегулирования событий мирными способами, путем диалога. Они делали все для того, чтобы события приобрели необратимый характер, отрезали все пути для переговоров, диалога, сознательно вели к пролитию большой крови. С этой целью 28 февраля в городе Сумгаите, расположенном в 30 км от Баку были организованы погромы. В тот период большая часть из более чем 4 тысяч азербайджанцев, силой изгнанных из Армении, разгневанных зверствами, учиненными над ними в Армении, осели в этом городе. Естественно, здесь легко было спровоцировать массовые беспорядки.  В течение одного дня в результате погромов были убиты 32 человека, в том числе 26 армян и 6 азербайджанцев. Организованные Москвой погромы были реализованы армянскими спецслужбами. Позже бывший руководитель КГБ СССР Н.Крючков признался в том, что события в Сумгаите, Баку, Тбилиси были осуществлены провокационными группами из Москвы. Двое – азербайджанец Ахмед Ахмедов и армянин Эдуард Григорян были арестованы как организаторы сумгаитских событий. Известны сотни фактов, свидетельствующих о том, что погромами армянских квартир, убийствами армян руководил именно Э. Григорян. Несмотря на это Ахмеду Ахмедову был вынесен смертный приговор и спешно приведен в исполнение. Э. Григоряна же приговорили к 12-ти годам заключения и через несколько лет, с помощью армянских покровителей, он был выпущен на свободу. Не вызывает сомнений тот факт, что Григорян был направлен в Сумгаит армянскими спецслужбами с заданием. Организовав в Сумгаите «армянские погромы», армяне преследовали цель создать образ «дикого азербайджанца», тем самым обосновать идеологическую базу под свою агрессивную, захватническую политику в отношении Азербайджана. Сказанное подтверждает армянский автор Роберт Аракелов в книге «Нагорный Карабах: виновники трагедии известны». В книге говорится: «В Степанакерте в различных сферах, а также в ереванских газетах неоднократно муссировалась мыслъ: “Для решения Карабахсково вопроса мы не смогли в полную меру исползовать и такой благоприяатный фактор как Сумгаит”. То, что сумгаитские  события  были организованы армянами подтверждали и сумгаитские армяне. Так, Л. Межлумян показывала: «Григорян вошел в мою квартиру, ножкой сломанного им же стула нанес удар моей матери, я несколько раз пыталась оказать сопротивление, но моих сил было недостаточно. Он повалил меня на пол и сделал, что хотел». Участник событий Наджафов рассказывал: «группа во главе с Григоряном ворвалась в дом № 512, раздели догола хозяйку Эмму и Эдик Григорян предложил вывести ее голую на улицу, затем Эмма была зверски убита». Эти факты еще раз продемонстрировали дикость армян, готовность их добиваться своих экспансионистских целей любой ценой, пусть даже ценой крови своих же соплеменников.

  В очередной февраль 1992 года, сотворив Ходжалинский геноцид, армяне сожгли все мосты к мирному урегулированию конфликта, уничтожили перспективы диалога. В ночь с 25-го на 26 февраля 1992 года вооруженные армяне перешли в наступление на беззащитный город Ходжалы, разгромили город, уничтожили мирное население. В результате Ходжалинского геноцида с особой жестокостью были убиты 613 мирных жителя, в том числе 63 ребенка, 106 женщин, 70 стариков. Свидетели событий приводят ужасающие факты. Участвовавшие в нападении армянские боевики также с ужасом вспоминают кровавые события. Один из них Михаил Газарян вспоминает:  «Конечно, я понимал, что иду на войну, но никак не представлял, что буду стрелять в детей и даже убивать их». Ашот Бархударян же сказал: «люди кричали, плакали, наших раненных выносили, азербайджанцы же оставались посреди дороги, танки, бронетехника, грузовые машины переезжали их». Ереванский армянин Рантик Мирзоян говорил: «и здесь я увидел варварство наших… Повсюду валялись трупы.»

          Еще ужаснее воспоминания подверженных трагедии оставшихся в живых азербайджанцев. Санубар Алекберова говорит: “образовалась гора из трупов, мою мать застрелили, ранили дочерей Севиндж и Хиджран, меня тоже коснулась пуля. Молодые женщины и дети умирали на снегу.». Рамиль Гасанов, которому в то время было 11 лет, вспоминает: «не могу забыть как умирали в лесу мои друзья Эльчин и Эльгиз. У них замерзли ноги, они не могли бежать с нами, они тихо молча лежали на снегу и постепенно закрывали глаза». Сария Талыбова стала свидетельницей еще более ужасного события: « нас привели на армянское кладбище… Здесь на могиле армянского боевика совершили жертвоприношение – зарезали 4-х месхетинских турков и 3-х азербайджанцев. Чуть позже привели двух азербайджанцев в национальной форме, железом с острым концом выкололи им глаза».

         Трагедия,  сотворенная армянами не сравнима  ни с одной трагедией.

      Азербайджанский народ никогда не забудет и не простит варварство армян. Сотворившим эти ужасы армянам нет места в цивилизованном мире. Мировое сообщество когда-нибудь поймет это и вынесет свое решение. До полной победы у всех азербайджанцев будет одна позиция:

Без Гарабаха нет Азербайджана!

Гарабах или смерть!

Организация Освобождения Гарабаха

BLOODY FEBRUARY IN THE HISTORY OF KARABAGH WAR

February is embodied in the history of Karabagh war with its signs in different years. The events happened in this month explain the essence of many conflicts, demonstrate the Armenian savageries, defines Armenians’ crafty purposes. Bloody events in Khankandy, Asgaran, Sumgayit, Khojaly happened in this month. Is this a coincidence or conformity?! It does not matter. A glance to the events taken place in February is enough to have an idea on the war. One of the exciting cases in these bloody events happened in this month is the distortion by “Armenian ideologists”. There is a need to explain the events happened in Bloody February.

Armenians obviously demonstrated their claims on Daghlig-Karabagh in the February 1988. First events which turned to the serious conflict happened in this year. First rallies were held with demand of joining Daghlig-Karabagh to Armenia in Yerevan and Khankandy on 10-15 February.  The rallies held in Khankandy was organized by emissaries came from Armenia. According to the witnesses local Armenians were passive and joined the rallies only under the pressure of “bearded” came from Armenia. The meeting of “Regional Soviet” was held on 20 February and they passed the decision on consolidating Daghlig-Karabagh to Armenia. They did not let the Azerbaijanis from Daghlig-Karabagh to participate in this meeting. On 24 February, Azerbaijanis held demonstration in Asgaran city. The people of neighbor villages also participated in this action. Armed Armenians shot the peaceful people. As a result, 2 Azerbaijanis died and 19 men were wounded. Armenians showed that they are not interested regulating the events in peace by dialogue. Armenians tried to shed a blood very often in order not to left people to solve problem in peace and to hold negotiations. The bloodshed in Sumgayit on 28 February was realized with this purpose. At the eve of this event, more than 4 thousand Azerbaijanis banished from Armenia dwelled in this city and they were very angry against Armenians. That is why it was possible to hold wide unrest here. 32 people, 26 Armenian and 6 Azerbaijanis were killed in this bloodshed. These bloodsheds were organized by special service bodies of Armenia under the leadership of Moscow. Later the head of the “KQB” USSR, N. Ktyuchkov acknowledged that bloody events took place in Baku, Sumgait, and Tbilisi were realized under Sabotage Groups of Moscow. As organizers of Sumgait events two men were arrested: one of them was Ahmad Ahmadov, Azerbaijani and the other was Eduard Grigoryan, Armenian. There are hundreds of facts proving that E. Grigoryan himself ordered to burn Armenian houses and kill them. Whilst, the court sentenced Ahmad Ahmadov to death and the sentence was conducted immediately. E.Grigoryan was arrested for 12 years and was freed after several years with help of Armenian defenders. It is doubtless that he was send to Sumgayit by Armenian special service bodies to hold that sabotage. Armenians tried to prepare create the savage Azerbaijani image by procreating the “Armenian bloodshed”. The book “Daghlig-Karabagh: the culprits of the tragedy are known” written by Armenian author Robert Arakelov proves our sentences.  It is said that: “There is such an idea among the people in Stepanakert that we could not use the Sumgayit events on our behalf”.

Armenians from Sumgayit confirmed that the Sumgayit events were held by Armenians themselves. For example: L. Mejmulyan said: “Grigoyran entered to my apartment, neat my mother with the leg of the table. I tried to put up a resistance but as I could not. I am a woman. And he knocked me down and did what he wanted to do”. Najafov who witnessed this event said: “The Armenian group organized by Grigoryan entered to the house of Emma. She was an Armenian. They immediately undressed her and Edik Grigoryan suggested taking her out in this condition. Then Emma was killed by his participation”. These facts show the Armenian cruelty.

Then, Armenians burned all bridges by creating Khojaly genocide on February 1992 and destroyed all the perspectives of regulating the conflict by means of negotiations. On 25-26 February 1992, Armed Armenians attacked defenseless Khojaly city, destroyed the city and killed the peaceful people. As a result of Khojaly genocide, 613 peaceful people as well as 63 children, 106 women and 70 old men were killed with cruelty.  The witnesses of the event told about the terrible facts. Those armed Armenians who participated in Khaojaly attack also remember that day with horror. Mikhail Gazar4yan remembers: “Of course, I understood that I participate in the war but I could not imagine that I would shot them children and kill them”. Ashot Barkhudaryan said: “People were shouting and crying. Azerbaijanis were in the center of the road. Tanks were driving over them”. Rantik Mirzoyan, from Yerevan remembers that night as follows: “And I saw the cruelty that Armenians did… Dead bodies were in everywhere”. The memories of Khojaly habitants, Azerbaijanis who could escape that genocide and stayed alive is more terrific. Sanubar Alakbarova notes: “The was a dead bodies mountain. They shot my mother. They wounded my daughters Sevinj and Hijran. They shot me as well. Many young women and children were killed”. Ramil Hasanov who was eleven years on that year, remember that night: “I can never forget how my friends Elchin and Elgiz were killed in the forest. Their feet were frozen and could run with us. They were lying on snow in silence and closed their eyes.” Sariyya Talibova witnessed the horror events: “They took us to Armenian cemetery… They sacrificed 4 Mehseti Turks and 3 Azerbaijanis over the grave of Armenian fighters… Later they brought two Azerbaijanis who were wearing uniform of National Army. They pulled out their eyes by iron with sharp end”.

These bloodsheds held by Armenians can not be compared with any tragedy of the world. Azerbaijan nation will never forget and forgive these Armenian cruelties. There is no place in the world union to Armenian who did this bloodshed.  The world union will understand this and make its decision. All Azerbaijanis will have only one position till the last victory:

There is no Azerbaijan without Karabagh!

We would either return Karabagh or the die!

Karabagh Liberation Organization